ستون فقرات، محور اصلی بدن انسان است و به همان اندازه در استحکام و ثبات بدن اهمیت دارد که ستونهای محکم برای استحکام یک ساختمان. اعضای دیگر از جمله سر، دستها، لگن و پاها و … بر روی این ستون استوار هستند و ستون فقرات با طرز قرار گرفتن خود به صورت قوسهای متعدد با زوایای معین و استحکام آنها توسط دیسکهای بین مهرهای، لیگامانها و عضلات، قدرت تحمل این بار سنگین را مییابد.
لازم است بدانید که حتی اگر از نعمت داشتن دو پا نیز محروم باشید، قادر به زندگی پویا و حتی راه رفتن خواهید بود. در واقع همه ما روی ستون فقراتمان راه میرویم نه روی پاها، بدیهی است هر چه دانش خود را در مورد ستون بدنمان افزایش دهیم، توانایی ما در حفظ سلامت آن بیشتر خواهد بود.
وظایف ستون فقرات عبارتند از:
کمر درد یکی از شایعترین علل مراجعه بیماران به مراکز درمانی میباشد به طوری که بعد از سرماخوردگی و ضربههای کوچک، شایعترین بیماری در انسان است. کمر درد نخستین علت مراجعه بیماران به متخصصین ارتوپدی و جراحی مغز و اعصاب و به طور کلی سومین علت مراجعه بیماران به پزشک میباشد.
درد کمر بیش از ۹۰ درصد افراد را در طول زندگی حداقل یک بار دچار میسازد و بیش از ۵۰ درصد از افراد بیش از یک مرتبه دچار آن میشوند. علل بسیار متفاوتی میتوانند سبب ایجاد کمر درد شوند. تقریباً در ۸۵ درصد از افرادی که برای کمر درد معاینه و بررسی میشوند علت خاصی پیدا نمیشود. کمر درد بعد از سرماخوردگی دومین عاملی است که سبب میگردد افراد در سرکار حاضر نشوند و نیز یکی از علل شایع ویزیت توسط پزشک میباشد. بیش از ۹۰ درصد افرادی که دچار کمر درد میشوند طی ۲ ماه بهبود مییابند. طبق آمار مختلف، کمردرد، در بین بیماریهایی که باعث از کار افتادگی، ناتوانی از کار و مرخصی ناشی از آن در افراد زیر ۴۵ سال میگردند، مقام اول را دارد.
کمر درد، درد آزار دهندهای است که شخص را از انجام کارهای روزمرهاش باز داشته و به استراحت در بستر وادار میکند. بنابراین، میتواند علاوه بر مشکلات جسمی، موجب مشکلات روحی و روانی شده و اثرات منفی بر اقتصاد خانواده و جامعه بگذارد. تا حدود ۲۰ سال قبل، اکثر افرادی که برای درمان دردهای عضلانی اسکلتی به درمانگاههای فیزیوتراپی و ارتوپدی مراجعه میکردند، افراد بالای ۵۵ تا ۶۰ سال بودند و در واقع تخریب غضروف مفصلی در سنین بالا شروع میشد، ولی امروزه این سن به ۳۰ سال کاهش پیدا کرده و پزشکان شاهد مراجعه بیمارانی با سنین ۳۰ تا ۵۰ سال با دردهای گردن، زانو، کمر و مفاصل مختلف به مراکز درمانی هستند.
امروزه با پیشرفت زندگی مدرن، شیوع کمر درد نه تنها کمتر نشده بلکه زیادتر هم شده است و عجیب اینکه حتی سرعت بالا رفتن آن، از رشد جمعیت هم بیشتر بوده است. متأسفانه این درد حتی کودکان مدرسهای را هم گرفتار میکند، به طوری که آمار نشان میدهد ۶۰ درصد کودکان ۱۵ تا ۱۶ ساله هم دچار آن هستند. با تمام این احوال، از پیشگیری و درمان این درد عذاب دهنده نا امید نشوید.
بروز کمر درد در مردان ۲۵ تا ۵۵ ساله بیشتر است ولی در خانمها بعد از ۵۰ سالگی شروع میشود. متأسفانه معاینات بالینی نمیتواند بروز کمر درد را پیشگویی کند چون زیادند افرادی که آرتروز ستون فقرات یا بیرون زدگی دیسک کمر دارند اما درد ندارند.
کمر درد از نظر ماهیت درد به سه دسته تقسیم میشود:
انگشت ماشه ای یا تریگر فینگر (Trigger finger) یا شست ماشه ای (Trigger thumb) عبارت است از التهاب و ضخیم شدن غلاف فیبروزی (Fibrous sheath) تاندون های فلکسوری (خم کننده) در قاعده انگشت (یعنی در A1 pulley). بنابراین در انگشت ماشه ای یک تنگی در مجرای تاندون در قاعده انگشت اتفاق می افتد. در این اختلال، بیمار در خم کردن انگشت یا صاف کردن انگشت مبتلا مشکل دارد.
تصویر زیر:
در نوع اکتسابی بیشتر انگشتان میانی و چهارم درگیر می شوند ولی در نوع مادرزادی در اغلب موارد، انگشت شست مبتلا می گردد. تریگر فینگر همچنین در زنان بیش از مردان ایجاد می گردد.
تاندون های خم کننده انگشتان در انگشت دارای دو نوع غلاف تاندون (Tendon sheath) هستند:
*غلاف سینوویال (Synovial sheath) یا تنوسینوویوم (Tenosynovium)
*غلاف لیفی (Fibrous sheath) به عنوان قرقره
غلاف لیفی که به عنوان قرقره (Pulley) شناخته می شود، شامل دو نوع است:
*قسمت حلقوی (Annular part) یا قرقره حلقوی (Annular pulley)
*قسمت متقاطع (Cruciform part) یا قرقره متقاطع (Cruciform pulley)
نام های دیگر انگشت ماشه ای (شست ماشه ای)
*Digital tenovaginitis stenosans
*Trigger digit
*Stenosing tenosynovitis
*Stenosing tendovaginitis
علل
علت انگشت ماشه ای به طور دقیق شناخته نشده است ولی عوامل زیر ممکن است در ایجاد آن نقش داشته باشند:
*بیماری روماتیسمی (مانند آرتریت روماتویید، نقرس)
*فعالیت های تکراری انگشتان
*تروما یا ضربه
*له شدگی تاندون های خم کننده به هنگام ترمیم
*تورم موضعی در تاندون های فلکسوری انگشتان
*دیابت
*هیپوتیروییدی
*عوامل عفونی (مثلا ابتلا به سل)
*سارکوییدوز
*وجود جسم آزاد (Loose body) در مفصل متاکارپوفالانژیال
*وضعیت غیرطبیعی ساختار انگشت
علایم و نشانه ها
در انگشت ماشه ای، درگیری در A1 pulley است که باعث التهاب و ضخیم شدن آن می گردد. این پدیده سبب می شود که حرکت تاندون مربوطه در قرقره مختل شده، به نحوی که بیمار در خم کردن انگشت یا صاف کردن آن پس از خم کردن دچار مشکل می گردد (قفل شدگی انگشتان). به تدریج تاندون نیز در ناحیه پروگزیمال غلاف لیفی ضخیم و ملتهب، درگیر می شود که باعث التهاب و گره دار شدن تاندون می گردد. بنابراین بیمار در باز کردن انگشت مشکل پیدا می کند و معمولا در طی عمل باز کردن انگشت (اکستانسیون) با صدایی همراه می گردد (Snapping). ممکن است ناحیه آسیب در لمس دردناک باشد.
درمان
درمان ممکن است درارتباط با موارد زیر باشد:
*تعدیل فعالیت های روزمره
*استفاده از اسپلینت
*تزریق استروییدی در ناحیه
*جراحی جهت باز کردن غلاف لیفی تاندون یا قرقره درگیر
منبع وبلاک فیزوتراپیست برزکار
غلاف سینوویال (Synovial sheath) یا تنوسینوویوم (Tenosynovium)، غلافی است که در نواحی خاصی ممکن است یک یا چند تاندون را دربرگیرد.
تصاویر زیر:
تاندون های فلکسوری سطحی و عمقی علاوه بر غلاف سینوویال، دارای غلاف لیفی (Fibrous sheath) نیز هستند که به عنوان قرقره (Pulley) های فلکسوری شناخته می شوند. این قرقره ها به دو صورت هستند:
*قرقره حلقوی (Annular pulley)
*قرقره متقاطع (Cruciform pulley)
این قرقره ها در طول انگشتان وجود دارند.
اگر تنوسینوویوم ملتهب گردد تنوسینوویت (Tenosynovitis) گفته می شود.
کانتراکچر دوپویترن (Dupuytren's contracture) یا جمع شدگی دوپویترن
عبارت است از ضخیم شدن و کوتاهی فاشیای کف دست (Palmar fascia) یا فاشیای
کف پا (Plantar fascia). در بافت فاشیا به تدریج حالت طنابی و گره دار
ایجاد می شود. با پیشرفت بیماری، انگشتان نیز درگیر شده و خم می گردند.
شیوع کانتراکچر دوپویترن در مردان بیشتر از زنان است.
سندرم دکوروین (De Quervain's syndrome) عبارت است التهاب و ضخیم شدن غلاف مشترک تاندون دورکننده بلند شست (Abductor pollicis longus) و تاندون بازکننده کوتاه شست (Extensor pollicis brevis) در ناحیه مچ دست. التهاب و ضخیم شدگی در غلاف مشترک این دو تاندون منجربه تنگ شدن آن می گردد که این خود می تواند باعث اختلال در حرکت تاندون ها شده، به طوری که به تدریج تاندون ها نیز درگیر می شوند. شیوع این سندرم در خانم ها به نسبت زیادی بیشتر از آقایان است.
تصویر زیر:
سندرم تونل کارپ
کارپال تونل سندرم
سندرم مجرای مچ دست
سندرم تونل مچ دستی یک مشکل شایع در ناحیه ای از مچ دست است که در ارتباط با عوامل مختلفی ایجاد می گردد.شکستگی ها،دررفتگی ها،تومورها،برخی از بیماری ها(مثلا دیابت یا اختلالات تیروئید) و انجام فعالیت های تکراری در ناحیه مچ دست،از مواردی هستند که باعث درگیری عصب مدین در قسمت خاصی از مچ دست می گردند.سندرم تونل مچ دستی(carpal tunnel syndrome)،بیماری رنجآور و ناتوان کنندهای است که در اثر افزایش فشار داخل کانال مچ دستی ایجاد شده و در نتیجه آسیب به عصبی که از داخل کانال رد میشود (عصب مدیان ) رخ میدهد.اگر به هر علتی از جمله استفاده بیش از حد از مچ دست،فشار کانال ناحیه مچ افزایش یابد،منجر به کاهش خون رسانی به عصب در اثر تنگی عروق شده و مجموعهای ازعلائم و نشانهها را پدید می آورد که مشخص کننده سندرم کانال مچ دستی(CTS)است.
تصویر ذیل:
این سندرم در افرادیکه از دستهایشان استفاده زیادی بعمل می آورند بیشتر دیده میشود بعنوان مثال جانبازانی که دچار قطع نخاع پشتی یا کمری هستند و یا بعلت قطع اندامهای تحتانی شان نیاز به استفاده بیش از حد از دستها جهت حرکات جابجائی و انتقالی دارند بطور شایعی دچار سندرم میشوند.
6)
حرکت ششم: حرکت کشش عضله ساق پا (Calf Raises) عضلات اصلی درگیر: Gastrocnemius-soleus complex (گاسترو
سولئوس) شما باید این حرکت را در ساق پای خود احساس کنید. تجهیزات مورد نیاز: صندلی برای حمایت و حفظ
تعادل. تعداد
تکرار: 2 نوبت 10 تایی روزهای هفته: 6 تا 7 بار دستورالعمل انجام: ·
روی دو پای خود با وزن توزیع شده به تساوی بایستید، برای
حفظ تعادل پشتی صندلی و یا دیوار را نگاه دارید. ·
پای سالم خود را بالا آورید و از سطح زمین بلند کنید طوریکه
وزنتان روی پای آسیب دیده بیافتد. ·
پاشنه پای آسیب دیده را تا حدی که میتوانید بالا ببرید سپس
پایین آورید. ·
10
بار تکرار کنید. نکته : وزن خود را روی پای درحال کار خود
بیاندازید.
5) حرکت پنجم: کشش عضله همسترینگ (Hamstring Curls)
عضلات اصلی درگیر: Hamstrings (عضلات عقب ران)
شما باید کشش را در پشت ران خود احساس کنید.
تجهیزات مورد نیاز: بتدریج که انجام تمرین راحتتر میشود مقاومت را با وزنه بر مچ پا افزایش دهید. با وزنه 5 پوندی شروع کرده و تا 10 پوند افزایش دهید. اگر به مراکز بدنسازی دسترسی دارید این تمرین میتواند بوسیله دستگاه انجام شود. البته در این حالت آگاهی از شکل درست انجام تمرین باید از مربی بدنسازی راهنمایی بگیرید.
تعداد تکرار: 3 نوبت 10 تایی
روزهای هفته: 4 تا 5 بار
دستورالعمل انجام:
· برای حفظ تعادل پشتی صندلی و یا دیوار را نگاه دارید.
· زانوی آسیب دیده خود را خم کنید و پاشنه را تا حدی که دردی احساس نشود، بالا آورید.
· این حالت را برای 5 ثانیه نگاه دارید سپس آزاد کرده و تکرار نمایید.
نکته : پاهای خود را در حالت منعطف و زانوهای خود را به هم نزدیک نگاه دارید.
ادامه دارد .......