آرتروز کمر و ستون فقرات بیماری است که به طور تدریجی در اثر پارگی و ساییدگی دیسک، مفصل ها و استخوان های ستون فقرات ایجاد می شود. این عارضه به طور معمول در افراد مسن تر رخ می دهد.
ستون فقرات شامل چندین استخوان است که با عنوان مهره شناخته می شود. هر کدام از این مهره ها در مرکزخود دارای یک منفذ بزرگ است (تصویر بالا)
در ستون فقرات با قرار گرفتن این استخوان ها بر روی هم حفره های آنها در امتداد هم قرار گرفته و کانال نخاعی را شکل می دهد. این کانال باعث محافظت و ایجاد فضا برای نخاع و اعصابی که از مغز به سایر نقاط بدن می روند می شود. هر کدام از مهره ها از طریق دو نوع مفصل به مهره ی بالا و پایین متصل شده است : مفصل های فاست در دو طرف نخاع و دیسک مرکزی است.
همچنین سوراخ های کوچکی در هر سمت ستون فقرات وجود دارد که به آن ها فورامن بین مهره ای گفته می شود. این سوراخ ها بین مهره های مجاور قرار گرفته و به اعصاب اجازه می دهد که از کانال نخاعی خارج شود.
در طول زمان ساییدگی و پارگی دیسک ,مفاصل و استخوان ها می تواند باعث تغییرات تخریبی در ستون فقرات شود. این تغییرات می تواند شامل کاهش طول دیسک, از بین رفتن غضروف مفصل, خار استخوان (استیوفیت) و ضخیم شدن استخوان باشد.این حالات نشانه های آرتروز کمر و ستون فقرات می باشد؛ از آنجایی که این وضعیت به کانال نخاعی هم کشیده می شود و فورامن بین مهره ای شروع به باریک شدن می کند (باعث تنگی کانال نخاعی می شود) و ممکن است در نهایت بر روی کانال نخاعی و اعصاب فشار وارد کرده و باعث بروز علایم مختلفی شود.
علت ها و دلایل
آرتروز کمر و ستون فقرات وضعیتی است که در طول زمان و با ساییدگی و پارگی تدریجی بافت های ستون فقرات و معمولا با افزایش سن و یا استفاده ی بیش از از این عضو، ایجاد می شود. این حالت ممکن است در افرادی که سابقه ی درد کمر و یا آسیب به ستون فقرات دارند و یا افرادی که در زندگی شان زیاد فعالیت های نشستن، خم شدن و یا بلندکردن اجسام سنگین انجام می دهند، معمول باشد.
علائم و نشانه ها
آرتروز کمر و ستون فقرات معمولا در افراد مسن دیده می شود. در موارد جزئی، ممکن است علایم ناچیزی ایجاد شود و یا علامتی نداشته باشد. با پیشرفت بیماری، فرد ممکن است با درد کمر، اختلال در حرکت ستون فقرات و خشکی کمر مواجه شود. در موارد شدیدتر که کانال نخاع و اعصاب درگیر می شوند، ممکن است احساس درد، سوزن سوزن شدن، بی حسی و ضعف در کمر، باسن و پاها ایجاد شود.
افرادی که به دلیل این وضعیت احساس درد دارند، معمولا با انجام مکرر فعالیت های کشش ستون فقرات، علایم شان تشدید می یابد. (مانند تصویر بالا) همچنین ممکن است علایم بیماری با انجام فعالیت هایی مثل بلند کردن اجسام سنگین، ایستادن طولانی کدت و راه رفتن، تشدید یابد. با انجام فعالیت هایی مثل خم شدن یا دراز کشیدن، علایم کاهش می یابد.
تشخیص
برای تشخیص آرتروز ستون فقرات، معمولا پزشک معاینات کاملی بر روی فرد انجام می دهد. معمولا عکس رادیولوژی از ستون فقرات، تغییرات تخریبی آن را نشان می دهد. سایر آزمایشات از جمله سی تی اسکن، MRI نیز می تواند شدت بیماری و نیز محل دقیق ساختارهایی که تحت تاثیر قرار گرفته است را مشخص کند.
راه ها و روش های درمان
فیزیوتراپی
درمان آرتروز کمر و ستون فقرات اغلب بدون نیاز به عمل جراحی انجام می شود. در ابتدا فیزیوتراپ ما در کلینیک شمیم، وضعیت شما را مورد بررسی قرار می دهد. سپس با توجه به وضعیت خاص شما، گزینه های درمانی و تمرینات خاصی را برای بهبود علایم بیماری به شما ارائه می کند. همچنین ممکن است برخی روش ها را به منظور کاهش درمان و تسریع در بهبودی شما توصیه کند.
رایج ترین روش های درمانی مورد استفاده شامل موارد زیر است:
درمان دستی
درمان دستی روشی است که شامل تکنیک های شل کردن بافت میوفاسیال، تمرینات کششی و تقویت عضلات، حرکت دادن مفصل ها و بافت نرم و تکنیک های مولیگان می باشد. این روش ها به شما کمک می کنند تا از درد پشت، گردن و سایر نواحی دردناک بدن رهایی یابید و جوانی و انعطاف پذیری این بافت ها را دوباره به دست آورید.
کنترل درد
شامل استفاده از کمپرس گرم، بخار داغ، کمپرس سرد، اولتراسوند، تحریک الکتریکی، تراکشن، لیزر درمانی، مگنت تراپی و ماساژ
ورزش درمانی
برای هر وضعیتی از بیماری، روش های خاص ورزشی به کار می رود و شامل ورزش های تقویتی، مقاومتی و کششی می باشد به منظور بازگرداندن دامنه ی حرکتی بدون درد به عضلات. این ورزش ها حرکت و تعادل عضلات را بهبود می بخشند.
تصحیح وضعیتی
این روش شامل تغییرات اصلاحی رفتار، ورزش های کیفی و خودآگاهی فرد می باشد. تمرکز ما بیشتر بر روی تصحیح اختلالات اسکلتی- عضلانی می باشد.
ورزش و حرکات اصلاحی
داشتن عضلات قوی برای حفاظت از ستون فقرات بسیار مهم است. فیزیوتراپ شما برنامه ی ورزشی خاصی را بر اساس نیاز شما طراحی می کند. قبل از انجام هر ورزشی با فیزیوتراپ خود مشورت کنید.
حرکت استقامتی شکم
به پشت بخوابید در حالی که زانوهایتان خمیده است و کف پاها صاف و بر روی زمین قرار دارد. شکمتان را به داخل ستون فقرات بکشید و قسمت پایینی پشتتان را با صاف کردن کمر، به زمین فشار دهید. به مدت ۱۵ ثانیه در این حالت بمانید، سپس استراحت کنید. این کار را ۵ تا ۱۰ بار تکرار کنید.
با راحت تر شدن حرکت استقامتی شکم، می توانید انجام حرکات ورزشی زیر را آغاز کنید:
به پشت بخوابید، به نحوی که زانوها خمیده باشد، بازوها در کنار بدن قرار گیرد و کف پاها صاف و بر روی زمین قرار گیرد. شکمتان را به داخل بگیرید و عضلات شکم را منقبض کنید. در حالی که عضلات شکم منقبض است و زانوها خم است، یک پا را چند سانتی متر از روی زمین بالا بیاورید، ۵ ثانیه در این حالت بمانید و سپس پایین بیاورید. این تمرین را با پای مخالف تکرار کنید. سپس بازویتان را به بالای سرتان ببرید، ۵ ثانیه نگه دارید و سپس پایین بیاورید. با بازوی مخالف تکرار کنید. با هر پا و زانو، این حرکت را ۵ بار تکرار کنید.
کشش گلوتئال
به پشت بخوابید به صورتی که هر دو زانو خم باشد. مچ پای راست را بر روی زانو پای چپ قرار دهید. ران پای چپ را با دست بگیرید و به سمت قفسه ی سینه بکشید. در طول عضلات باسن و شاید عضله ی بیرونی باسن، احساس کشش خواهید کرد. ۱۵ تا ۳۰ ثانیه در این حالت بمانید. سپس این تمرین را با قرار دادن مچ پای چپ بر روی زانوی پای راست تکرار کنید. این حرکت را برای هر پا ۳ مرتبه تکرار کنید.
بالا بردن بازو و پا در حالت چهار دست و پا
روی دست ها و زانوها بنشینید. شکمتان را به داخل فشار دهید، عضلات شکمی را منقبض کنید تا ستون فقرات راست شود. در حالی که شکم را به داخل گرفته اید، یک دست و پای مخالف را بالا بیاورید. ۵ ثانیه نگه دارید. دست و پا را به آرامی پایین بیاورید و این کار را با سمت مخالف تکرار کنید. این حرکت را برای هر سمت ۱۰ بار تکرار کنید.
به پشت بخوابید در حالی که زانوها خم و کف پاها صاف بر روی زمین قرار گیرد. شکم را به داخل ببرید و عضلات شکم را منقبض کنید. در حالی که دست ها کشیده در جلویتان قرار دارد، بخش فوقانی بدن را تا جایی که شانه ها از زمین جداشوند، بلند کنید. به مدت ۳ ثانیه در این حالت بمانید. نفستان را حبس نکنید. با بالا آوردن شانه، می توانید نفستان را بیرون دهید. سپس به حالت استراحت برگردید. این حرکت را ۱۰ بار تکرار کنید. ۲ ست ۱۵ تایی برای این حرکت در نظر بگیرید. برای به چالش کشیدن خود، حین انجام این حرکت، دست ها را پشت سر قلاب کرده و آرنج به سمت بیرون باشد.
بالا آوردن دو زانو به سمت قفسه ی سینه
به پشت بخوابید، درحالی که زانوها خم و کف پاها صاف بر روی زمین قرار دارد. عضلات شکم را منقبض کنید و پشتتان را به زمین فشار دهید. هر دو زانو را به سمت قفسه ی سینه بالا بکشید. ۵ ثانیه نگه دارید. استراحت کنید و سپس ۱۰ تا ۲۰ مرتبه این کار را تکرار کنید.
به یک سمت دراز بکشید، به صورتی که پاها، باسن و شانه ها در یک راستا باشند. خودتان را بر روی ساعد نگه دارید به نحوی که بازو مستقیما زیر شانه باشد.باسنتان را از زمین بلند کنید و سعی کنید تعادلتان را حفظ کنید. سعی کنید به مدت ۱۵ ثانیه در این حالت بمانید و سپس به آرامی باسن را پایین بیاورید. جهت خود را تغییر داده و این حرکت را تکرار کنید. سعی کنید زمان نگه داشتن باسن را به ۱ دقیقه برسانید. اگر این تمرین را در حالی شروع کنید که زانوها و ران به سمت قفسه ی سینه خم باشند، انجام این حرکت آسان تر خواهد شد.
