هنگامی که تمام ناحیه کف پا در هنگام ایستادن در تماس با زمین قرار گرفته یا نزدیک به زمین باشد، به این شرایط در اصطلاح صافی کف پا گفته می شود. در نتیجه این مشکل، هیچ انحنا یا قوس مشخصی در کف پا وجود ندارد. صافی کف پا یک مشکل عادی است که بر ۲۰ تا ۳۰ درصد جمعیت تاثیر می گذارد. این مسئله یک نقص پیچیده است و انواع و میزان متفاوتی از آن در بین افراد مختلف قابل مشاهده می باشد. این مشکل با توجه به شدت می تواند سطوح مختلفی از علائم و ناتوانی ها را برای فرد به همراه داشته باشد. صافی کف پا همچنین به عنوان اختلال عملکرد تاندون تیبیال خلفی یا کف پای صاف نیز شناخته می شود.
فیزیوتراپی یکی از بهترین روش های غیر جراحی برای درمان صافی کف پا محسوب می شود. کلینیک فیزیوتراپی پیشرفته شمیم برای درمان صافی کف پا از ورزش و حرکات اصلاحی و روش های مختلف فیزیوتراپی استفاده می کند. این روش ها به شرح زیر هستند:
تکنیک درمان دستی (MTT)
ورزش درمانی (TE)
باز آموزی عصبی عضلانی (NMR)
تمرین های حرکتی
انواع صافی کف پا
دو نوع رایج از صافی کف پا را می توان در بین افراد مشاهده کرد که عبارت از صافی کف پای انعطاف پذیر و صافی کف پای سخت است.
اگر یک نفر در حالت نشسته یا ایستاده بر روی انگشتان خود، انحنای کف پا داشته باشد، اما با قرار دادن کامل پا بر روی زمین، انحنا یا قوس کف پا از بین برود، فرد مورد نظر صافی کف پای انعطاف پذیر دارد. به هر حال، اگر صرف نظر از نشسته یا ایستاده بودن، کف پای فرد صاف باشد، در اصطلاح به این مشکل صافی کف پای خشک یا واقعی گفته می شود.
به صافی کف پای انعطاف پذیر گاهی اوقات «صافی کف پای نوزادان» نیز می گویند، زیرا این مشکل ابتدا در زمان کودکی مشاهده می گردد. صافی کف پای مادرزادی یا خشک کمتر در بین کودکان رایج است. در حقیقت، تمام نوزادان با کف پای صاف به دنیا می آیند و انحنا یا قوس کف پای آنها تا سن ۵ یا ۶ سالگی تشکیل می شود. هنگامی که کف پای صاف خشک در بین افراد بزرگسال ایجاد می شود، در اصطلاح به این مشکل «کف پای صاف اکتسابی بزرگسالان» یا «اختلال عملکرد تاندون تیبیال خلفی» می گویند.
علت ها و دلایل
همانطور که قبلاً توضیح داده شد، بسیاری از افراد به صورت مادرزادی با کف پای صاف یا صافی کف پای انعطاف پذیر کودکان به دنیا می آیند، یا در سنین بزرگسالی به مشکل صافی کف پای اکتسابی بزرگسالان دچار می شوند. دلایل کمتر معمول ایجاد مشکل صافی کف پا به شرح زیر هستند:
اتصال غیر عادی مفاصل پشت پا: شرایطی است که در آن مفاصل پا به شکل غیر عادی به یکدیگر متصل شده یا رشد می کنند و به این ترتیب محدودیت در حرکت های مفصل ایجاد می شود.
۱- استخوان ناویکولر فرعی: یک زائده استخوانی در ناحیه تاندون تییبال خلفی است که باعث ضعیف شدن مقدار حمایت لازم از انحنای کف پا می شود.
۲- شل شدن ربا در نتیجه بیماری هایی مثل سندرم مارفان یا سندرم اهلرز- داتلوس.
۳- آرتروپاتی شارکو
۴- وارد شدن آسیب
۵- چاقی
۶- دیابت
۷- نوروپاتی
۸- بالا رفتن سن
۹- بارداری، به خاطر تغییرات هورمونی همچون بالا رفتن سطح الاستین
۱۰- پوکی استخوان
۱۱- استفاده بیش از حد پا
علائم و نشانه ها
کف پای صاف ممکن است هیچ علائمی را برای بیمار به همراه نداشته باشد. علائم این مشکل می تواند شامل درد در ناحیه داخلی پا، پاشنه، یا قوزک و نیز ناحیه خارج پا و زیر قوزک باشد. صاف شدن کف پا می تواند به چرخش پا و قوزک منجر شده و خم شدن پاشنه به جلو را به همراه داشته باشد. علاوه بر این، کف پای صاف می تواند باعث ایجاد درد در نواحی ساق پا (درد قدامی ساق پا)، زانو، ران، و پایین کمر شود.
تشخیص
برای تشخیص این مشکل می توان وضعیت پای فرد را در حالت ایستاده مورد بررسی قرار داد. در این حالت متخصص می تواند یک ارزیابی دقیق تر با استفاده از عکس برداری رادیولوژی انجام دهد تا به این ترتیب نوع دقیق صافی کف پا، علت ایجاد آن، و روش های درمانی مناسب آن را تشخیص دهد.
راه و روش درمان
فیزیوتراپی
درمان فیزیوتراپی برای بیماران مبتلا به این مشکل برای تسریع فرآیند بهبود، اطمینان از دستیابی به نتایج بهینه و کاهش احتمال عود مجدد آن لازم و ضروری می باشد.
مزایای فیزیوتراپی
بهبود وضعیت قرار گرفتن پا
بهبود الگوی راه رفتن
کاهش مشکلات حرکتی
کاهش درد و ریسک مشاهده مشکلات ثانویه مفصل
این درمان ها می تواند شامل موارد زیر باشند:
ماساژ
ساختارهای درگیر را می توان با استفاده از تکنیک های خاص ماساژ ارزیابی کرده و درمان کرد. این تکنیک ها شامل مالش و ماساژ بافت نرم است که از آنها به همراه تکنیک های کششی و امواج مافوق صوت استفاده می شود.
تکنیک درمان دستی (MTT)
در این تکنیک ها از مهارت های دستی همچون ماساژ بافت نرم، ماساژ عمیق عضله، کشش دستی و حرکت دادن مفاصل برای بازیابی توان حرکتی و نیز دامنه حرکتی عضلات و تاندون ها استفاده می شود.
ورزش درمانی (TE)
شامل تمرین های ورزشی کششی و تقویتی برای بازیابی دامنه حرکت و تقویت پا و عضلات آسیب دیده می باشد.
باز آموزی عصبی عضلانی (NMR)
به منظور بازیابی ثبات، عملکرد اندام های تحتانی، و بهبود تکنیک ها و عملکردهای حرکتی (برای مثال فعالیت هایی مثل دویدن، پریدن، ضربه زدن، یا بالا رفتن از پله) معمول در فعالیت های روزانه استفاده می شود.
مدالیتی ها
که می تواند شامل استفاده از امواج مافوق صوت، تحریک الکتریکی، یخ درمانی، لیزر سرد و سایر روش های مانند آن برای کاهش درد و التهاب در ناحیه پا و تاندون باشد.
برنامه تمرین های حرکتی خانگی شامل تمرین های تقویتی، کششی و تثبیت کننده وضعیت بدن و نیز نکات مربوط به نحوه انجام آنها می تواند به فردی که کف پای صاف دارد، در انجام فعالیت ها و وظایف روزانه کمک کرده و سطح عملکرد وی را بهبود بخشد. علاوه بر این فیزیوتراپی می تواند در موارد زیر مفید باشد:
ارائه توصیه های لازم برای استفاده از کفش مناسب
تجویز کفی طبی مناسب به منظور بهبود وضعیت پا و ارجاع بیمار به متخصص پا در صورت نیاز
کمک به بیمار برای کنترل درد
ورزش و حرکات اصلاحی
۱- انگشتان خود را به سمت پا فشار داده و به این ترتیب بخش میانی پا را بالا بیاورید.
۲- یک حوله یا لباس زیر انگشتان پا قرار دهید. سعی کنید با انگشتان پا حوله یا لباس را گرفته، به سمت خود بکشید یا آن را زیر انگشتان پای دیگر قرار دهید.
۳- با جمع کردن و انقباض انگشتان پا، یک تکه لباس یا دستمال کاغذی را مچاله نمایید.
۴- یک جسم کوچک را زیر انگشتان پا قرار دهید. سعی کنید پای خود را خم کرده و این جسم را به جلو و عقب حرکت دهید.
۵- دست ها را در پشت خود حرکت داده و بر روی زمین بگذارید. سعی کنید لگن خود را از زمین بلند کرده و وزن بدن را بر روی پاشنه های پا قرار دهید. در این حالت می بایست ناحیه جلوی پای خود را نیز از روی زمین بلند نمایید.
۶- پاهای خود را بر روی زمین از یکدیگر فاصله دهید. انگشتان پای خود را در حالتی که پاشنه ها بر روی زمین قرار دارند، جمع کنید.
۷- به صورت متناوب پاشنه ها و بخش جلوی پاهای خود را از روی زمین بلند کنید. در این حالت زانوها باید در کنار یکدیگر باشند.
۸- انگشتان پای خود را جمع کنید. پاهای خود را به صورتی بچرخانید که کف پاها به سمت یکدیگر قرار گیرند.
۹- یک پای خود را بر روی پای دیگر قرار دهید. بخش جلوی پای خود را از زمین بلند کنید و از پای دیگر برای ایجاد مقاومت در برابر این حرکت استفاده نمایید.
۱۰- در حالت نشسته قرار گرفته و لگن خود را با قرار دادن وزن بدن بر روی پاشنه ها از زمین بلند نمایید. پای خود را از ناحیه پاشنه بچرخانید. سپس به حالت نشسته باز گردید.
۱۱- زانوهای خود را از یکدیگر جدا کرده و کف پاهای خود را از محل پاشنه به یکدیگر متصل کنید. پاهای خود را از ناحیه بالای قوزک در حالتی که پاشنه پاها از هم جدا نشده با دست بگیرید. انگشتان پاهای خود را تا حد ممکن از هم دور کنید. در هنگام انجام این حرکت انگشت کوچک پای شما می بایست در تماس با زمین باشد.
۱۲- مشابه تمرین حرکتی قبل، پاشنه های پای خود را از هم جدا کرده و اتصال انگشتان پا به یکدیگر را حفظ نمایید.
برای انجام حرکت های زیر لازم است ابتدا پای خود را بر روی زمین صاف نمایید
۱۳- پاهای خود را به سمت بدن بکشید (خمیدگی پشت پا).
۱۴- پاهای خود را فقط با استفاده از انگشتان پا به سمت بدن بکشید.
۱۵- پاهای خود را به فاصله کم از یکدیگر و در حالت کشیده قرار دهید. و سپس پاهای خود را به نحوی بچرخانید که کف پاها به سمت یکدیگر قرار گیرند. در این حالت زانوها می بایست صاف باشند.
۱۶- کمی زانوهای خود را از یکدیگر فاصله دهید. سپس پاهای خود را به سمت یکدیگر تا زمانی بکشید که انگشتان بزرگ پا بدون حرکت پاشنه ها یکدیگر را لمس کنند. برای انجام این حرکت، پاهای خود را در حالت کشیده قرار دهید.
