شکستگی استخوان مشابه اکثر آسیب‌های دیگر به شکل‌های مختلف وجود دارد که می‌تواند شکستگی‌های جزئی تا آسیب‌های جدی را شامل شود، که حتی می‌تواند زندگی فرد را تهدید کند. اطلاعاتی که در ادامه مقاله ارائه شده است، به شما امکان تشخیص میزان شدت شکستگی را می‌دهد و به این ترتیب شما می‌توانید درک بهتری از مشکل و چگونگی ایجاد آن را داشته باشید. علاوه بر این با مطالعه این مطالب شما می‌توانید از فرآیند درمانی مورد نیاز و فعالیت‌هایی که می‌تواند به تسهیل و تسریع مدت زمان جوش خوردن استخوان کمک کنند، مطلع شوید. دلایل ایجاد شکستگی در استخوان به شرح زیر است:
- وارد شدن ضربه به استخوان
- فشار مداوم
- مشکلات پاتولوژی (ضعیف شدن غیر عادی استخوان)
مراحل و مدت زمان درمان
فرآیند درمان و مدت زمان جوش خوردن استخوان بستگی به عوامل زیر دارد:
- نوع استخوان
- مقدار حرکت استخوان در محل ایجاد شکستگی
- سن فرد
- سلامت عمومی (همچون سیگار نکشیدن)
- تغذیه صحیح
- داروهای مصرفی
پنج مرحله اصلی درمان شکستگی های استخوان به شرح زیر است:
- تشکیل لخته خونی: در این مرحله یک لخته خونی اطراف محل آسیب دیده و شکسته تشکیل می‌شود.
- واکنش التهابی: واکنش التهابی معمولاً ظرف مدت 8 ساعت پس از ایجاد شکستگی اتفاق می‌افتد. این واکنش شامل فعالیت‌های سلولی است که برای ایجاد پل در محل شکسته و نیز جذب آرام لخته خونی انجام می‌شود. به این ترتیب رگ‌های جدید خونی در محل آسیب دیده تشکیل می‌شود.
- تشکیل پینه یا کالوس: در این مرحله حجم زیادی از سلول‌ها یک پینه تشکیل می‌دهند که باعث ایجاد محدودیت در حرکت عضو آسیب دیده می‌شود و در ادامه قسمت‌های مرده استخوان پاکسازی می‌شود. معمولاً در طول 4 هفته پس از ایجاد آسیب، محل دچار شکستگی دوباره متصل می‌شود و استخوان جوش می‌خورد. در این حالت محل آسیب دیده به صورت ناقص ترمیم می‌شود و امکان تحمل فشار را ندارد. با تهیه یک عکس رادیولوژی می‌توان یک خط شکستگی واضح و یک کالوس باد کرده را در محل آسیب دیده مشاهده کرد. در این مرحله محل دچار شکستگی هنوز حساس و دردناک است.
- جوش خوردن استخوان: در حدود 6 تا 8 هفته استخوان جدید به استخوان موجود جوش خورده و در محل دچار شکستگی محکم می‌شود. در این مرحله استخوان امکان تحمل فشارهای عادی را دارد. به این ترتیب محل آسیب دیده، نباید حساس و دردناک باشد و دیگر نیاز به حفاظت از آن نیست.
- بازسازی و اصلاح ساختار: مرحله نهایی ترمیم پس از چند ماه تا چند سال پس از ایجاد شکستگی اتفاق می‌افتد. در اصطلاح به این مرحله، بازسازی و اصلاح ساختار گفته می‌شود. در این مرحله استخوان ظاهر طبیعی و عملکرد عادی قبل از وارد شدن آسیب خود را مجدداً پیدا می‌کند.
زمان مورد نیاز برای درمان و جوش خوردن استخوان بین افراد مختلف متفاوت می‌باشد و این دوره بستگی به عواملی همچون سن فرد، محل ایجاد شکستگی استخوان، خون رسانی به محل آسیب دیده، نوع شکستگی، عوارض درمان و سایر موارد مانند آن دارد.
فیزیوتراپی
نوع فیزیوتراپی مورد نیاز برای درمان شکستگی استخوان بستگی به نوع و موقعیت ایجاد شکستگی و شرایط خاص فرد دارد. در این حالت شکستگی استخوان ممکن است در داخل یک محافظ، قالب، یا آتل قرار گیرد، یا با استفاده از عمل جراحی درمان شود و یا برای بهبود تحت کشش قرار داده شود. معمولاً ابزارهای محافظ برای دوره 4 تا 6 هفته مورد استفاده قرار می‌گیرد.
فیزیوتراپی شکستگی استخوان ممکن است شامل معاینه شکستگی پس از وارد شدن آسیب و استفاده از ابزارهای مناسب برای بهبود آن باشد. به هر حال اکثر فعالیت‌های فیزیوتراپی پس از یک دوره عدم تحرک و تثبیت عضو آسیب دیده انجام می‌شود و شامل توانبخشی محل آسیب دیده است که معمولاً با استفاده از روش‌های زیر انجام می‌شود:
- معاینه عضلات: به دنبال بی حرکت شدن عضلات اطراف محل شکستگی این عضلات تراکم، کشیدگی و قدرت خود را از دست می‌دهند. به این ترتیب بسیار مهم است که یک برنامه نرمش بی خطر برای فرد تجویز شده و تحت نظارت فیزیوتراپ برای بازیابی طول و توازن عضلات و نیز پیشگیری از عوارض احتمالی مورد استفاده قرار گیرد.
- حرکت دادن مفصل: هنگامی که یک عضو برای چند هفته امکان حرکت نداشته باشد، مفصل آن دچار خشکی می‌شود. به این ترتیب فیزیوتراپ سعی می‌کنند با استفاده از تکنیک‌های مناسب دامنه حرکت مفاصل خشک شده به خاطر شکستگی استخوان را بهبود بخشیده و بازیابی کند.
- ماساژ: برای نرم شدن عضلات خشک شده به خاطر قرارگیری عضو آسیب دیده در آتل یا محافظ و برای کاهش درد و بازیابی قدرت عضلات از ماساژ استفاده می‌شود.
- گرما دهی و الکترو درمانی: سفت شدن بافت‌های نرم به خاطر بی تحرکی طولانی یک مشکل رایج و عادی در بین افراد پس از جوش خوردن شکستگی استخوان است. گرما دهی و الکترو درمانی می‌تواند در کنار درمان‌های دیگر برای کاهش درد و بازیابی قدرت عضلات بسیار مفید باشد.
- آموزش حرکت با ابزارهای کمکی: اگر شکستگی استخوان شما نیازمند استفاده از ابزارهای کمکی همچون عصای زیر بغل باشد، فیزیوتراپ می‌تواند به شما درباره مناسب‌ترین نوع این ابزارها و نحوه استفاده از آن‌ها آموزش کافی دهد تا به این ترتیب شما بتوانید دوره درمان مناسب و بی خطری داشته باشید.
در طول مدت زمان جوش خوردن استخوان همواره نکات زیر را به خاطر داشته باشید:
- مشکل خود را در مراحل اولیه آن درمان کنید.
- از فیزیوتراپ خود بخواهید به شما درباره روش‌های خود درمانی آموزش کافی دهد.
درمان
برای مواقعی که شکستگی استخوان اتفاق می‌افتد، استخوان نیاز به عدم تحرک و ثبات کافی و نیز خون رسانی مناسب دارد. به همین خاطر تغذیه مناسب می‌تواند نقش کلیدی در بهبود استخوان داشته باشد.
- عدم تحرک و ثابت شدن: تمام درمان‌های مورد استفاده برای استخوان‌های دچار شکستگی از یک قاعده عمومی تبعیت می‌کند که، قطعات استخوان شکسته باید به محل قبلی خود باز گردند و از حرکت آن‌ها در محل تا زمان بهبود خودداری شود. گاهی اوقات بعضی از شکستگی‌ها را می‌توان با گچ گرفتن در محل تثبیت کرد. بعضی از موارد شکستگی نیاز به تثبیت از طریق عمل جراحی با استفاده از ابزارهایی همچون پیچ، پلاک، میله و پایه دارد.
تصویر بالا یک استخوان درشت نی تثبیت شده با استفاده از میله فلزی در مرکز کانال و چهار پیچ افقی را نشان می‌دهد.
- خون رسانی: خون می‌تواند مواد مورد نیاز برای بهبود را در اختیار محل شکستگی استخوان، قرار دهد. این مواد شامل اکسیژن، سلول‌های بنیادی، و مواد شیمیایی خود بدن است که برای درمان لازم است (فاکتورهای رشد). به هر حال خون رسانی به استخوان آسیب دیده معمولاً به صورت خودکار در طول دوره درمان توسط بدن انجام می‌شود.
شکل بالا یک استخوان تثبیت شده با استفاده از یک پلاک و شش پیچ را نشان می‌دهد.
- تغذیه مناسب: یک استخوان شکسته همچنین نیاز به تغذیه مناسب جهت درمان دارد. خوردن غذاهای سالم و اتخاذ رژیم غذایی متوازن شامل پروتئین، کلسیم، ویتامین C و ویتامین D بهترین راه برای اطمینان از قرار گرفتن مواد غذایی مورد نیاز در دسترس استخوان‌ها است. در این حالت مکمل‌های غذایی فراتر از نیازهای روزانه نمی‌تواند نقش موثر در بهبود استخوان داشته باشد. تنها استثنای نادر در این رابطه برای کسانی است که دارای سوء تغذیه بوده و بسیاری از اندام‌های آن‌ها آسیب دیده است. در این حالت، دکتر درباره رژیم غذایی مناسب با بیمار صحبت می‌کند و پیشنهادات مشخصی را برای مصرف مکمل‌های غذایی به وی ارائه می‌نماید.
جوش نخوردن استخوان
با استفاده از روش‌های درمانی مدرن، اکثر استخوان‌های شکسته (ترک خورده) بدون هر گونه مشکل خاص درمان می‌شوند. پس از اینکه یک استخوان شکسته درمان شد، بافت جدید استخوانی شروع به تشکیل می‌کند و قطعه‌های شکسته را به یکدیگر متصل می‌نماید.
با این وجود بعضی از استخوان‌های شکسته حتی پس از استفاده از بهترین عمل‌های جراحی یا روش‌های غیر جراحی بهبود پیدا نمی‌کنند. در برخی موارد، عوامل خطر باعث می‌شود فرآیند درمان و جوش خوردن استخوان با مشکل مواجه شود. در اصطلاح هنگامی که یک استخوان بهبود پیدا نمی‌کند به این شرایط «جوش نخوردن استخوان» گفته می‌شود. هم چنین «دیر جوش خوردن استخوان» تعریف یک شکستگی است که طولانی‌تر از مدت زمان معمول برای جوش خوردن استخوان، درمان شود.
علائم
بیماران دارای سوء تغذیه معمولاً در محل استخوان آسیب دیده برای مدت طولانی پس از بر طرف شدن درد اولیه ناشی از شکستگی استخوان، درد احساس خواهند کرد. این درد ممکن است برای چند ماه یا چند سال، ماندگاری داشته باشد. این درد ممکن است ثابت بوده یا تنها زمانی احساس شود عضو آسیب دیده در فعالیت‌های روزمره استفاده شوند. علائم وجود مشکل در این حالت به شرح زیر هستند:
- ورم
- درد
- حساس شدن
- تغییر شکل
- ایجاد مشکل در تحمل کردن وزن
علت
جوش نخوردن استخوان زمانی اتفاق می‌افتد که استخوان فاقد ثبات کافی یا جریان خون، یا هر دو مشکل باشد. این شرایط همچنین زمانی مشاهده می‌شود که استخوان در نتیجه یک آسیب شدید همچون تصادف با اتومبیل دچار شکستگی شده باشد. در این حالت آسیب‌های شدید اغلب باعث ایجاد مشکل برای خون رسانی به استخوان شکسته می‌شود.
معمولاً عوامل متعددی باعث افزایش احتمال جوش نخوردن استخوان می‌شوند. برخی از این عوامل به شرح زیر هستند:
- مصرف تنباکو یا نیکوتین به هر شکل (مثل سیگار کشیدن، جویدن تنباکو و استفاده از آدامس یا سایر مواد غذایی حاوی نیکوتین) باعث می‌شود بهبود استخوان با مشکل مواجه شده و احتمال جوش نخوردن استخوان افزایش پیدا کند.
- بالا رفتن سن
- کم خونی شدید
- دیابت
- پایین بودن سطح ویتامین D در بدن
- کم کاری تیروئید
- تغذیه نامناسب
- عفونت
- شکستگی پیچیده که باز یا ترکیبی باشد
- مصرف داروهای خاص مانند داروهای ضد التهاب مثل آسپرین، ایبوپروفن و پردنیزولون. پزشک و بیمار باید همواره درباره خطرات و منافع حاصل از این داروها در طول دوره درمان شکستگی استخوان صحبت کنند.
خون رسانی
جوش نخوردن استخوان بیشتر در مواردی مشاهده می‌شود که خون رسانی به استخوان آسیب دیده دچار مشکل شود. در این رابطه می‌توان به مسائل زیر توجه کرد:
- بعضی از استخوان‌ها مانند استخوان‌های شست دارای ثبات ذاتی و خون رسانی عالی هستند. به این ترتیب امکان درمان این استخوان‌ها در حداقل زمان ممکن وجود دارد.
- بعضی استخوان‌ها مانند استخوان بالا تنه (فمورال سر و گردن) و استخوان کوچک مچ دست (استخوان ناوی) دارای خون رسانی محدود هستند. به همین خاطر امکان آسیب دیدن فرآیند خون رسانی در صورت شکستگی این استخوان‌ها وجود دارد.
- بعضی استخوان‌ها همچون استخوان ساق پا (درشت نی) دارای خون رسانی محدود هستند و به همین خاطر آسیب می‌تواند برای این فرآیند خون رسانی مشکل ایجاد کنند. برای مثال، یک آسیب شدید می‌تواند باعث صدمه دیدن پوست و عضلات موجود روی استخوان و ایجاد مشکل در خون رسانی به آن شود. علاوه بر این، آسیب‌دیدگی شدید می‌تواند فرآیند خون رسانی داخلی مغز استخوان را نیز دچار مشکل کند.
تشخیص
برای تشخیص وجود سوء تغذیه، دکتر از عکسبرداری برای بررسی دقیق وضعیت استخوان و بافت‌های نرم اطراف آن استفاده می‌کند. در این حالت با توجه به اینکه کدام یک از استخوان‌ها دچار شکستگی شده است، این عکس می‌تواند عکس برداری رادیولوژی، سی اسکن یا ام آر آی باشد. در این حالت با توجه به عکس تهیه شده دکتر می‌تواند وضعیت استخوان شکسته را بررسی نماید و فرِآیند بهبود آن را دنبال کند. به هر حال مشاهده یک یا چند مورد از علائم زیر می‌تواند نشان دهنده وجود سوء تغذیه در فرد بیمار باشد:
- درد مزمن در محل شکستگی استخوان
- وجود فاصله مشخص در محل امتداد شکستگی استخوان که آثاری از جوش خوردن استخوان در آن محل نباشد.
- عدم پیشرفت در بهبود استخوان در زمانی که عکس‌های تهیه شده از استخوان در طول چند ماه با یکدیگر مقایسه شود.
- دیر جوش خوردن استخوان بدین معنی که پس از سپری شدن مدت زمانی که معمولاً این دوره برای بهبود طبیعی استخوان کافی باشد.
اگر دکتر وجود سوء تغذیه را در فرد تشخیص دهد، ممکن است انجام آزمایش خون را لازم بداند، تا به این ترتیب علت ایجاد مشکل را شناسایی کند. این آزمایش‌ها می‌تواند شامل بررسی عفونت یا سایر مشکلات درمان شکستگی استخوان باشد که می‌تواند باعث آهسته شدن فرآیند درمان و جوش خوردن استخوان شود و برای مثال از این مشکلات می‌توان از کم خونی یا دیابت نام برد.
درمان
درمان‌های جراحی و غیر جراحی برای جوش نخوردن استخوان دارای مزایا و معایب خاص خود هستند. در این حالت ممکن است نیاز به استفاده بیش از یک روش درمانی باشد. به همین خاطر لازم است شما با دکتر خود درباره منافع و خطرات خاص درمان‌های مربوط به جوش نخوردن و دیر جوش خوردن استخوان صحبت کنید. به این ترتیب پزشک می‌تواند روش درمانی مناسب را برای بهبود به شما توصیه کند.
روش‌های غیر جراحی
بعضی از موارد جوش نخوردن استخوان را می‌توان با استفاده از روش‌های غیر جراحی درمان کرد. رایج‌ترین روش درمان غیر جراحی در این حالت استفاده از یک محرک استخوان است. این ابزار کوچک می‌تواند امواج مافوق صوت و پالس‌های امواج الکترومغناطیسی تولید کند که باعث تحریک فرآیند درمان می‌شود. در این حالت بیمار می‌تواند این دستگاه را بر روی پوست، در محل استخوان آسیب دیده برای مدت بیست دقیقه برای چند ساعت در روز قرار دهد. برای دستیابی به نتایج موثر در هنگام استفاده از این ابزار باید این روش درمانی به طور منظ مورد استفاده قرار گیرد. شکل بالا یک محرک خارجی استخوان را نشان می‌دهد که بر روی پوست استخوانی که جوش نخورده قرار گرفته است.
درمان قطعی با مگنت تراپی
مگنت تراپی یکی از درمان‌های مورد استفاده در فیزیوتراپی برای درمان یک مجموعه از عوارض درمانی است. در این روش از ابزارهای مخصوص استفاده می‌شود که بسامدهای مگنتیک بالا و پایین را برای درمان بیمار تولید می‌کند.
با قرار دادن اعضای بدن در برابر امواج مگنت، می‌توان یک واکنش یونی و ملکولی با تحریک فرآیندهای شیمیایی در بدن ایجاد کرد که باعث تسریع فرآیند درمان می‌شود. به این ترتیب سلول‌های در معرض امواج، موثرتر و سریع‌تر عضو آسیب دیده را درمان می‌کنند. امواج مگنت به زیر سطح پوست نفوذ کرده و به استخوان می‌رسد و می‌تواند باعث ترمیم و ساخت مجدد بافت‌های استخوانی در بدن شود. تأثیرات توانبخشی مگنت تراپی بر درمان شکستگی استخوان، امروزه کاملاً شناخته شده می‌باشد. استفاده از این روش به دلایل زیر برای بیماران توصیه می‌شود:
- این روش درمانی دارای حداقل عوارض جانبی برای بدن است.
- این روش یکی از محدود تکنیک‌های الکترودرمانی است که امکان استفاده از آن برای دسترسی موثر به عمق کافی بدن برای درمان وجود دارد.
- ابزارهای تولید کننده امواج بالا و پایین برای افراد قابل تهیه هستند و استفاده از آن‌ها ساده است. این ابزارها قوی هستند و از نظر وزنی سبک می‌باشند. به همین خاطر این ابزارها یک راهکار ایده آل برای استفاده درمانی در خانه محسوب می‌شوند.
- پس از 15 تا 20 جلسه فرد می‌تواند به طور عینی نتایج حاصل مگنت تراپی را روی تراکم استخوان مشاهده کند. به هر حال، در بسیاری از موارد پس از گذشت این تعداد جلسات درمانی، فرد کمتر می‌تواند کاهش درد و التهاب را در محل آسیب دیده به طور مشخص احساس کند.
روش جراحی
در این روش پیوند استخوان معمولاً از پشت لگن خاصره گرفته شده و در محل استخوانی که جوش نمی‌خورد، قرار می‌گیرد. عمل جراحی زمانی لازم است که روش‌های درمانی بدون جراحی موفقیت آمیز نباشند. علاوه بر این شما ممکن است نیاز به یک عمل جراحی ثانویه در زمانی داشته باشید که عمل جراحی اول موفقیت آمیز نباشد. انتخاب‌های عمل جراحی می‌تواند شامل پیوند استخوان یا جایگزین کردن پیوند استخوان، تثبیت داخلی و یا تثبیت خارجی استخوان باشد.
در اکثر افراد درمان‌های بدون جراحی برای دیر جوش خوردن و یا جوش نخوردن استخوان موفقیت آمیز می‌باشد. به یاد داشته باشید برای بازگشت عملکرد طبیعی و بهبودی کامل باید از درمان‌های فیزیوتراپی استفاده کنید، هیچگاه هیچ ورزش و تمرینی را بدون صلاحدید فیزیوتراپی برای بهبودی انجام ندهید.
